«Փաշինյանի ռազմավարությունն առայժմ միայն հանգեցնում է Ադրբեջանի ախորժակի ավելացմանը». «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

ng.ru-ն «Հայաստանը չի ցանկանում դառնալ երկրորդ Վրաստան» վերնագրով հոդվածում գրում է, որ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը հաստատել է պաշտպանության ոլորտում Վրաստանի հետ համագործակցության մասին համաձայնագիրը։ Օրինակ՝ ըստ փաստաթղթի, Բաքուն և Թբիլիսին միմյանց կօգնեն ռազմական կրթություն ստանալու և վարժանքների, խաղաղապահ և հումանիտար գործողություններ իրականացնելու հարցերում։ Ընդհանուր առմամբ, փաստաթուղթը նպատակ ունի ամրապնդել տարածաշրջանային անվտանգությունը՝ հիմնված երկու երկրների միջև ավելի սերտ փոխգործակցության վրա։ Այնուամենայնիվ, Հարավային Կովկասում լիարժեք խաղաղությունը դեռ հեռու է։ Ելույթ ունենալով Փարիզում կայացած խաղաղության վեցերորդ համաժողովում՝ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել է, որ Երևանի և Բաքվի միջև խաղաղության պայմանագրի շուրջ բանակցությունները մոտ են ավարտին։

Նրա խոսքով, համաձայնագիրը 70 տոկոսով պատրաստ կլինի, եթե Ադրբեջանը պաշտոնապես հաստատի Բրյուսելում ձեռք բերված պայմանավորվածությունները։ Իր հերթին Վրաստանի կառավարության ղեկավար Իրակլի Ղարիբաշվիլին ասել է, որ հայ-ադրբեջանական հակամարտությունը Թբիլիսիում անհանգստություն է առաջացնում։ Վարչապետն ընդգծել է, որ Վրաստանի իշխանությունները և անձամբ ինքը բարեկամական հարաբերություններ ունեն Նիկոլ Փաշինյանի և Իլհամ Ալիևի հետ։ «Ուստի, Վրաստանը շահագրգռված է երկարաժամկետ կայուն խաղաղության և կայունության ապահովմամբ»,- ընդգծել է Ղարիբաշվիլին։ Կարող է թվալ, թե Հարավային Կովկասի համար եռուզեռի շրջանն անցյալում է, սակայն, եթե նույնիսկ դա ցանկանան պետությունների ղեկավարները, նպատակը դեռ հեռու է։

Նույն համաժողովում Ֆրանսիայում Ադրբեջանի դեսպան Լեյլա Աբդուլաևան փորձել է Փաշինյանին վստահեցնել, որ 2020 և 2023 թվականներին Բաքուն միայն վերականգնել է իր տարածքային ամբողջականությունը։ Միաժամանակ նա ընդգծել է, որ Փարիզը խոչընդոտում է Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև խաղաղության գործընթացին՝ զինելով Երևանին։ Ի պատասխան՝ Փաշինյանն ասել է, որ Բաքուն մի կողմից խոսում է խաղաղության մասին, իսկ մյուս կողմից իր երկիրն անվանում «Արևմտյան Ադրբեջան»։ Բացի այդ, Հայաստանում Իրանի դեսպան Մեհդի Սոբհանին հայկական լրատվամիջոցներից մեկին տված հարցազրույցում խոսել է ինքնահռչակ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունում բնակվող հայերի իրավունքների պաշտպանության անհրաժեշտության մասին։ Դիվանագետը նշել է, որ դա չի նշանակում ոտնձգություն Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության նկատմամբ, սակայն Բաքուն պետք է այնպես անի, որ ղարաբաղցի հայերն իրենց ապահով զգան և չցանկանան հեռանալ այդ տարածքից։

Նա նաև նշել է, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքը» և ասել, որ ադրբեջանական հայտարարություններում կա «թաքնված իմաստ»։ Այսպիսով, նա հաստատել է հայկական այն մտավախությունները, որ Բաքվից Նախիջևան ճանապարհը կարող է սպառնալ Երևանի ինքնիշխանությանը։ Ադրբեջանի իշխանությունները Սոբհանիի հարցազրույցը գնահատել են որպես սադրանք։ Ինչպես նշել է հանրապետության արտաքին գործերի նախարարության մամուլի ծառայության ղեկավար Այխան Հաջիզադեն, «այդ մտքերը խաթարում են ադրբեջանաիրանական հարաբերությունները, որոնք հիմնված են միմյանց տարածքային ամբողջականության և ինքնիշխանության նկատմամբ փոխադարձ հարգանքի վրա»։ Ադրբեջանի նախագահի հատուկ հանձնարարությունների գծով ներկայացուցիչ Էլչին Ամիրբեկովը վստահեցրել է, որ իր երկիրը Հայաստան ներխուժելու մտադրություն չունի։ Նա բացատրել է, որ Նախիջևան տանող ճանապարհը նաև այլընտրանքային ճանապարհ է Ասիան Եվրոպայի հետ կապող Միջին տրանսպորտային միջանցքի համար։

Ավելին, եթե Երևանը հրաժարվի բացել երթուղին, Բաքուն այլընտրանքային երթուղի ունի Իրանի տարածքով, որը կբացվի հնարավորինս արագ։ «Հայաստանը մնալու է տարածաշրջանային փակուղու իր դիրքերում»,եզրափակել է Ամիրբեկովը։ Հատկանշական է, որ ng.ru-ի հետ զրուցած հայ և ադրբեջանցի փորձագետները միաձայն հայտարարել են, որ իրենց երկրների միջև խաղաղության պայմանագրի ստորագրումը պետք է ցրի բոլոր մտավախությունները, սակայն ապագան, որը նրանք պատկերացնում են, շատ տարբեր է։ «Փաշինյանը որդեգրել է «խաղաղություն ամեն գնով» կարգախոսը, բայց Ադրբեջանն անընդհատ ինչ-որ նոր պայմաններ է առաջ քաշում», — ասել է Ռազմավարական հետազոտությունների և նախաձեռնությունների վերլուծական կենտրոնի ղեկավար Հայկ Խալաթյանը։

Ըստ փորձագետի, Փաշինյանի ռազմավարությունն առայժմ միայն հանգեցնում է Ադրբեջանի ախորժակի ավելացմանը: Նկատի ունենալով Երևան-Ռուսաստան հարաբերությունների ճգնաժամը և, ընդհանուր առմամբ, ծանր միջազգային իրավիճակը, Խալաթյանը չի բացառել նոր պատերազմը: «Վրաստանն ու Ադրբեջանը նույնպես որոշակի դժվարություններ ունեն, օրինակ՝ Դավիթ-Գարեջի համալիրի շուրջ ստեղծված իրավիճակը, սակայն տնտեսապես Թբիլիսին չափազանց կախված է Բաքվից և Անկարայից՝ նրանց հետ հարաբերությունները սրելու համար։ Բացի այդ, Վրաստանը եվրատլանտյան ինտեգրման կուրս է սահմանել, իսկ Հարավային Կովկասի պայմաններում դա Թուրքիա տանող ճանապարհն է,նշել է Խալաթյանը,-Ադրբեջանն ու Թուրքիան ցանկանում են գլխավորը դառնալ տարածաշրջանում և արդեն շատ բանի են հասել»:

Ադրբեջանցի քաղաքական վերլուծաբան Իլգար Վելիզադեն էլ կարծում է, որ խաղաղության պայմանագիրը պետք է հակամարտությունը թողնի անցյալում, ուստի այն պետք է շուտ ստորագրվի։ «Ինչ վերաբերում է «Արևմտյան Ադրբեջանին», ապա Բաքուն այդ կերպ հիշեցնում է, որ նախկինում ադրբեջանցիներ են ապրել Հայաստանի տարածքում։ Քանի դեռ նա խոսում է իր պատմական ժառանգության մասին, Ադրբեջանը դրան արձագանքելու է»,- ընդգծել է Վելիզադեն։ Միաժամանակ, ըստ փորձագետի, Բաքուն մտադիր չէ համոզել Երևանին ստորագրել խաղաղության պայմանագիր և ապաշրջափակել հաղորդակցությունը։ «Մինչ այժմ մենք այլ կերպ էինք գործում՝ մեզ համար բարենպաստ պայմաններ ստեղծելով։ Եթե Հայաստանը մեզ ընդառաջ չգա, ապա կմնա կոտրած տաշտակի առաջ»,- ասել է նա։

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում